آنفلوآنزا یکی از بیماری‌های شایع ویروسی است که دستگاه تنفسی انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ظهور گونه‌های جدید این بیماری در سال‌های اخیر باعث نگرانی‌های گسترده‌ای در زمینه سلامت عمومی شده است. گونه جدید آنفلوآنزا که در سال ۲۰۲۵ شناسایی شده، به دلیل شدت تأثیرگذاری بر دستگاه تنفسی و قدرت انتقال بالا، توجه بسیاری از متخصصان را به خود جلب کرده است.
آنفلوآنزا یک بیماری مسری است که توسط ویروس ایجاد می‌شود؛ ویروسی کوچک با قدرت انتشار بالا و توانایی جهش مداوم که هر سال اغلب از پاییز تا اوایل بهار به سراغ‌تان می‌آید و به سرفه، عطسه و خستگی منجر می‌شود. آنفولانزا تنها یک بیماری ساده نیست؛ پیامدهای آن می‌تواند از اختلال در فعالیت‌های روزمره تا بستری شدن در بیمارستان متغیر باشد.
چهار نوع ویروس در بروز این بیماری نقش دارند: C ،B ،A و D. ویروس‌های A و B در همه‌گیری این بیماری در فصول سرد سال نقش دارند. ویروس C شیوع کمتری دارد و معمولاً باعث عفونت‌های خفیف می‌شود؛ از آنجایی که ویروس عامل این بیماری دائماً در حال جهش و تغییر است، بعضی علائم ممکن است در هر سال بیشتر دیده شوند.
ویروس جدید آنفلوآنزا H3 چیست؟
میرزاده: ویروس جدید آنفلوآنزا که این روزها درباره آن بسیار صحبت می‌شود، نوعی جهش‌یافته از خانواده ویروس‌های آنفلوآنزا است. طبق الگوی معمول، در فصل شیوع آنفلوآنزا احتمال بروز جهش‌های ویروسی افزایش می‌یابد و اغلب این تغییرات در دوره پیک شیوع رخ می‌دهد. آنچه اکنون با آن روبه‌رو هستیم، سویه جدید آنفلوانزا با نام علمی H3 است.
واکسیناسیون آنفلوآنزا عمدتاً در برابر ویروس‌های نوع A و B طراحی شده است. به همین دلیل، برخی افراد با وجود دریافت واکسن، ممکن است به این ویروس جدید H3 مبتلا شوند؛ چراکه نوع ویروس با سویه‌هایی که واکسن برای آن‌ها ساخته شده متفاوت است و واکسن صرفاً از انواع A و B محافظت می‌کند.
این ویروس به‌دلیل سرعت بالای انتشار، به‌ویژه در میان جمعیت سالمند، «پرحاشیه» شده است. بخشی از افزایش موارد ابتلاء به رعایت ناکافی بهداشت فردی بازمی‌گردد. شستن مرتب دست‌ها، استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ، پرهیز از تماس دست با صورت و شست‌وشوی صورت پس از بازگشت به خانه از جمله توصیه‌های مهم برای کاهش خطر انتقال است. انتقال ویروس عمدتاً از طریق قطرات تنفسی صورت می‌گیرد و افراد دارای علائم باید با پوشاندن دهان و بینی در زمان سرفه یا عطسه، از انتشار قطرات جلوگیری کنند.
سالمندان در معرض خطر بیشتری قرار دارند؛ زیرا سیستم ایمنی آن‌ها به‌دلیل افزایش سن تضعیف می‌شود. این خطر برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، ناراحتی‌های قلبی یا زوال عقل (دمانس) دارند، بیشتر است.
آیا خطر ابتلای سالمندان و بیماران زمینه‌ای به ویروس جدید آنفلوآنزا بیشتر است؟
میرزاده: افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند خطر ابتلاء به ویروس جدید آنفلوآنزا در بدن آنان از دیگ، افراد بیشتر است، همچنین سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای بیش از دیگران در معرض ابتلاء هستند. بسیاری از سالمندان توان خروج از خانه را ندارند؛ بنابراین مسئولیت مراقبان افزایش می‌یابد. مراقبان باید هنگام ورود به خانه تمامی اصول بهداشت فردی را رعایت کنند؛ از جمله شستن کامل دست‌ها، استفاده از ماسک در صورت داشتن علائم و خودداری از تماس نزدیک مانند بغل‌کردن و بوسیدن، زیرا این تماس‌ها می‌تواند ویروس را به سالمندان منتقل کند.
تغذیه مناسب را یکی از عوامل مهم در پیشگیری می‌دانند. مصرف مرتب میوه، سبزیجات و مواد غذایی پر پروتئین به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. همچنین بیماران مبتلا به دیابت، فشار خون یا هر بیماری زمینه‌ای باید بیماری خود را تحت کنترل داشته باشند؛ چراکه کنترل‌نشدن قند خون در بیماران دیابتی احتمال ابتلاء را افزایش می‌دهد.
افرادی که داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند از جمله دریافت‌کنندگان انواع پیوند باید مراقبت بیشتری داشته باشند و خانواده آن‌ها نیز باید نکات پیشگیری را جدی‌تر رعایت کنند. در شرایط آلودگی هوا، امکان فعالیت بدنی در فضای باز کاهش می‌یابد؛ حتی در خانه نیز می‌توان با پیاده‌روی سبک داخل منزل یا حیاط، و انجام حرکات کششی و هوازی، تا حدی سیستم ایمنی را تقویت کرد.
آیا مصرف خودسرانه دارو عوارضی را به همراه دارد؟
یکی از مهم‌ترین هشدارها درباره مصرف خودسرانه دارو است. برخی افراد به محض بروز علائم خفیف سرماخوردگی یا گرفتگی صدا، بدون مراجعه به پزشک به داروخانه مراجعه می‌کنند و داروهایی مانند آمپول دگزامتازون، هیدروکورتیزون یا سایر داروهای حاوی کورتون دریافت می‌کنند. مصرف کورتون در موارد آنفلوآنزا کاملاً منع است و تنها در شرایط خاص با تشخیص پزشک قابل استفاده خواهد بود. مصرف خودسرانه این داروها سیستم ایمنی را تضعیف کرده و باعث شدت‌گرفتن علائم و «شعله‌ور شدن آنفلوانزا» می‌شود.
نقش خواب در کاهش خطر ویروس جدید آنفلوانزا چیست؟
میرزاده: خواب شبانه منظم برای تقویت سیستم ایمنی، به‌ویژه در سالمندان، نقش حیاتی دارد. در بسیاری از خانواده‌ها الگوی خواب مختل شده و خوابیدن در ساعات دیرهنگام مانند یک یا دو بامداد موجب ضعف در عملکرد بدن و کاهش مقاومت در برابر ویروس جدید آنفلوآنزا می‌شود. سالمندان باید خواب کافی و باکیفیت داشته باشند تا سیستم ایمنی آن‌ها توان مقابله بیشتری با ویروس داشته باشد.
هرچند آنفلوآنزا معمولاً میزان مرگ‌ومیر کمی دارد، اما خطر آن صفر نیست. در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا هم‌زمان با چند بیماری زمینه‌ای زندگی می‌کنند و داروهای متعددی مصرف می‌کنند، امکان بروز عوارض جدی و حتی مرگ وجود دارد. بنابراین انجام اقدامات پیشگیرانه و مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز علائم اهمیت زیادی دارد. پزشکان هشدار می‌دهند که خوددرمانی در منزل و به‌تعویق‌انداختن مراجعه پزشکی می‌تواند وضعیت بیمار را وخیم‌تر کند.
تأثیر آلودگی هوا در تشدید ویروس‌ها چیست؟
میرزاده: آلودگی به‌طور مستقیم با سیستم تنفسی و قلب در ارتباط است و می‌تواند افراد مستعد، به‌ویژه بیماران قلبی و تنفسی را تضعیف کند. در نتیجه، اگر این افراد به ویروس آنفلوآنزا مبتلا شوند، شدت بیماری افزایش می‌یابد و علائم شدیدتر بروز می‌کند. به همین دلیل، آلودگی هوا و آنفلوانزا می‌توانند اثرات یکدیگر را تشدید کنند.
مصرف فراوان مایعات است. متخصصان تأکید می‌کنند که حتی در صورت نداشتن احساس تشنگی، باید آب و مایعات کافی نوشیده شود. بخشی از دفع ویروس از طریق ادرار انجام می‌شود و افزایش مصرف مایعات می‌تواند به دفع بهتر ویروس و بهبود سریع‌تر کمک کند.
این توصیه‌ها بخشی از اقدامات ضروری برای پیشگیری از ابتلاء و کاهش شدت ویروس جدید آنفلوانزا هستند و رعایت آن‌ها به‌ویژه برای سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای اهمیت دوچندان دارد.